आपला मेंदू आपल्या शरीरातील एक सर्वात जटिल आणि मोहक अवयव आहे. अब्जावधी न्यूरॉन्स किंवा मज्जातंतू पेशी बनलेले जे कोट्यवधी कनेक्शनमध्ये सुसंवाद करतात. आपला मेंदू निरोगी आणि सक्रिय ठेवणे अत्यावश्यक आहे. आपला मेंदू आपल्याला जगावर प्रक्रिया करण्यास, आपल्या सभोवतालच्या सर्व गोष्टी समजून घेण्यास, नवीन गोष्टी शिकण्यास आणि विरोधाभास म्हणून सांगावेसे वाटते की आपल्या स्वतःच्या मेंदूत किती कार्य करण्याची क्षमता आहे याबद्दल आपल्याला अद्याप माहिती नाही. आधुनिक मेंदू विज्ञान (modern neuroscience) आणि संज्ञानात्मक विज्ञानांनी (cognitive sciences) आपल्या मेंदूचा आपल्या रोजच्या कामांवर कसा परिणाम होतो हे समजून घेण्यासाठी मोठी प्रगती केली आहे.
मानवी शरीर एक मनोरंजक यंत्र आहे असे म्हंटले तरी विचित्र वाटायला नको. मेंदू हा मानवी शरीरातील एक जटिल अवयव आहे जो संपूर्ण शरीरावर नियंत्रण ठेवन्याचे काम करतो. मेंदूविषयी (facts about brain) 60 अशी आश्चर्यकारक तथ्ये आहेत, ज्याबद्दल अजूनही आपल्याला काहीच कल्पना नाही, अशाच मानवी मेंदूविषयी (human brain facts) आश्चर्यकारक (Amazing human brain facts in marathi)आणि रोचक तथ्ये (Interesting human brain facts in marathi) आपण या आजच्या लेखातून जाणून घेणार आहोत.
 |
| मेंदूविषयी ६० फॅक्टस (facts about brain in marathi) |
आश्चर्यकारक तथ्ये (Amazing human brain facts in marathi)
१) आपल्या मेंदूला कोणतीही वेदना जाणवत नाही कारण तेथे मेंदूमध्ये कोणतीही वेदना सांगणारे तंतू नसतात.
२) जेव्हा आपण संगीत ऐकतो तेव्हा आपल्या मेंदूत डोपामाइन (dopamine) नावाचे एक रसायन सोडले जाते, ज्याचा आपल्यावर सकारात्मक प्रभाव पडतो.
३) लहान मुले जास्त झोपी जातात कारण त्यांचा मेंदू त्यांच्या शरीरातून निर्मीत होणारा 50% ग्लूकोज (Glucose) वापरतो.
४) जेव्हा जेव्हा आपण काही नवीन माहिती घेता असतो त्या वेळी आपल्या मेंदूची संरचना बदलत असते.
५) दारू पिल्यानंतर सहा मिनिटांतच मेंदूत आढळलेल्या पेशी प्रतिक्रिया देऊ लागतात.
६) खूप कमी झोप घेतल्याने आपल्या मेंदूत खूप वाईट परिणाम होतात, आपले प्रतिसाद मंदावतात.
७) एका संशोधनानुसार असे दिसून आले आहे की जर आपण बर्‍याचदा फारकाळ बराच वेळ आपल्या स्मार्टफोनवर (Smart phone) काम केले तर आपल्या मेंदूत ट्यूमर (Brain Tumor) होण्याचा धोका वाढतो.
८) आपल्या मेंदूत उजव्या आणि डाव्या भागामध्ये काहीच फरक नाही. मेंदूचे दोन्ही भाग एकत्र काम करतात.
९) टीव्ही. (TV) पाहण्याच्या प्रक्रियेत मेंदूचा उपयोग क्वचितच होतो आणि म्हणूनच मुलांचा मेंदू पटकन विकसित होत नाही. कथा वाचून आणि ऐकून मुलांचे मन अधिक विकसित होते कारण पुस्तके वाचून मुले अधिक विचार, कल्पना करतात.
नक्की वाचा >> काळ्या मुंग्या Black Ants का चावत नाहीत ? Interesting Facts
१०) आपण पाहिजे तितके मद्यपान करता, परंतु आपल्या मनात नेहमी गोष्टी लक्षात ठेवण्याची क्षमता असते. पण जेव्हा तुम्ही दारूच्या व्यसनातून बाहेर पडता तेव्हा तुम्ही दारू पिऊन केलेल्या सर्व गोष्टी विसरलेले असता.
११) प्रौढ (adult) व्यक्तीच्या मेंदूचे वजन सुमारे 1300 ते 1400 ग्रॅम असते.
१२) दिवसापेक्षा आपला मेंदू रात्री जास्त सक्रिय असतो.
१३) लहान मुलाचे वाचन आणि बोलण्याने त्यांच्या मेंदूचा विकास जास्त होतो.
१४) दररोज सरासरी 60,000 पेक्षाही जास्त विचार आपल्या मनात (Mind) येतात.
१५) जीवंत मानवी मेंदू खूप मऊ असतो आणि तो एखाद्या चाकूने सहज कापला जाऊ शकतो.
१६) आपल्या मेंदूचा 60% भाग चरबीयुक्त असतो त्यामुळे तो शरीराचा सर्वात जास्त चरबीचा भाग आहे.
१७) मानवी मेंदू संबंधित प्रारंभिक उल्लेख 6000 वर्षांपूर्वी सुमेरहून आला आहे.
१८) वयाच्या ३० व्या वर्षानंतर आपला मेंदू संकुचित होऊ लागतो.
१९) आपले अवचेतन मन आपल्या जागरूक मनापेक्षा 30,000 पट अधिक सामर्थ्यवान आहे.
२०) संशोधनात असे दिसून आले आहे की पुरुष आणि स्त्रियांमध्ये वेगवेगळ्या मानवी मेंदूच्या संरचना असतात.
नक्की वाचा >> पॅन कार्ड-Pan Card बनवा, ५ मिनिटांत एक रुपया ही खर्च न करता
२१) जेव्हा माणूस दोन वर्षांचा असतो तेव्हा इतर वेळेपेक्षा मेंदूच्या पेशींची संख्या सर्वात जास्त असते.
२२) मानवी मेंदूत एक सेकंदात 1 लाख रासायनिक प्रतिक्रिया होत असतात.
२३) आपण हसत असताना आपल्या मेंदूचे 5 भाग एकत्र काम करतात.
२४) गर्भवती महिलेच्या मेंदूत असलेल्या न्यूरॉनची संख्या प्रति मिनिट 2,50,000 न्यूरॉन्सने वाढते.
२५) आपल्या मेंदूची उजवी बाजू आपल्या शरीराच्या डाव्या बाजूला नियंत्रित करते, तर मेंदूची डावी बाजू आपल्या शरीराच्या उजव्या बाजूला नियंत्रित करते.
२६) मादक पदार्थांचे व्यसन असलेल्या व्यक्तीचे मन एखाद्या भावनोत्कटतेसारखेच असते.
२७) वैज्ञानिक संशोधनानुसार जर आपण बर्‍याच वेळेस काही न खाल्ले तर आपला मेंदू स्वतःलाच (चरबी) खाण्यास सुरवात करतो.
२८) आपल्या मेंदूपैकी 60% केवळ चरबी आहे.
२९) प्रसिद्ध शास्त्रज्ञ आईन्स्टाईन यांचा मेंदू त्याच्या शरीरावर चाचण्या करणाऱ्या डॉक्टरांनी चोरले होते. त्या डॉक्टरांनी आइनस्टाइनच्या मेंदूला 20 वर्ष जारमध्ये ठेवले होते.
३०) चव ग्रहण करणारे, म्हणजे तंतू जे आपल्या शरीराच्या बर्‍याच भागांमध्ये अन्नाची चव कशी काय आहे हे जाणून घेण्यासाठी असतात. आश्चर्यकारक गोष्ट अशी आहे की हे आतडे, अंडकोष, फुफ्फुस, गुद्द्वार तसेच मेंदूतही आहेत.
 |
| मेंदूविषयी ६० फॅक्टस (facts about brain in marathi) |
रोचक तथ्ये (Interesting brain facts in marathi)
३१) एखाद्या व्यक्तीच्या शारिरीक आणि मानसिक सामर्थ्याचा परिणाम मेंदुवर होण्याचे शास्त्रज्ञांनी सिद्ध केले आहे. त्यांना असे आढळले आहे की जेव्हा माणूस शक्तिशाली होतो तेव्हा त्याचा मेंदू कोणाशीही सहानुभूती दाखवण्याची क्षमता नष्ट करतो.
३२) सरासरी व्यक्तीच्या मेंदूत इतकी वीज (Electricity) निर्माण केली जाऊ शकते की या विजेसह बल्ब (Bulb) प्रज्वलित होऊ शकेल.
३३) आपली प्रत्येक नवीन स्मृती (Memory), म्हणजेच आपल्या मनाची आठवण मेंदूच्या नवीन नूतनीकरणाशी जोडते.
३४) जर मानवी मेंदूला 5 ते 10 मिनिटे ऑक्सिजन (Oxygen) मिळत नसेल तर ते कायमचे कार्य करणे थांबवू शकते.
३५) मानवामध्ये 40 वर्ष वयापर्यंत मानवी मेंदू विकसित होत राहतो.
३६) जेव्हा आपण एखाद्या माणसाचा चेहरा जवळून निरखून पाहता तेव्हा आपण आपल्या मेंदूचा उजवा भाग वापरता.
३७) पुरुषांचा मेंदू स्त्रियांच्या मेंदूच्या तुलनेत 10% मोठे असतात.
३८) मेंदूचा आकार सतत कमी होत आहे. गेल्या 20 हजार वर्षात त्याचा आकार टेनिस चेंडू (Tennis Ball) एवढे कमी झाले आहे.
३९) आपला मेंदू प्रत्येक वेळी 12 ते 25 वॅट इतकी वीज निर्माण करतो. यामुळे लहान एलईडी बल्ब (LED BULB) प्रकाशात येऊ शकतो.
४०) कोलेस्टेरॉल (cholesterol) फक्त हृदयाशी संबंधित नाही. वस्तुस्थिती अशी आहे की शरीरात उपस्थित कोलेस्टेरॉलपैकी 25 टक्के मेंदूमध्ये असते. हे मेंदूसाठी देखील आवश्यक आहे.
नक्की वाचा >> Logo म्हणजे काय? Logo कसे बनवायचे ? मराठीत पूर्ण माहिती जाणून घ्या.
४१) मेंदूचा आकार आणि वजन मेंदूच्या सामर्थ्यावर परिणाम करत नाही. अल्बर्ट आइनस्टाइनच्या (Albert Einstein) मेंदूचे वजन 1230 ग्रॅम होते, जे सामान्य मानवांपेक्षा खूपच कमी होते.
४२) शास्त्रज्ञांचा विश्वास आहे की विश्वातील सर्वात जटिल आणि रहस्यमय गोष्ट म्हणजे मानवी मेंदू (Human Brain).
४३) जर आपल्या मेंदूच्या पेशी आपल्या त्वचेप्रमाणे बदलल्या तर आपण आपली स्मरणशक्ती गमावू शकतो.
४४) मेंदूत, 40% रंग राखाडी आणि 60% रंग पांढरा असतो. राखाडी भागामध्ये न्यूरॉन (Neuron) असते जे संचाराचे कार्य करते.
४५) दिवसापेक्षा माणसं रात्री जास्त वाढतात. हे मेंदूच्या लहान भागामुळे होते, पिट्यूटरी ग्रंथी (Pituiary) , जे झोपेच्या वेळी वाढणारी हार्मोन (Harmons) सोडते.
४६) मेंदूत रक्तवाहिन्यांची एकूण लांबी 645 किलोमीटर आहे.
४७) मेंदू न्यूरॉन्सद्वारे कार्य करतो. संगणकातील सीपीयूसारखीच (Computer CPU) त्याची भूमिका असते. मानवी मेंदूत 100 दशलक्ष न्यूरॉन्स (Neurons) आढळतात. वयाच्या 35 व्या नंतर, 7000 न्यूरॉन्स दररोज कमी होऊ लागतात.
४८) मानवी मेंदूत 75 ते 80 टक्के पाण्याचे प्रमाण असते. जेव्हा शरीरात पाण्याची कमतरता असते तेव्हा मेंदू योग्यरित्या कार्य करणे थांबवते.
४९) मेंदूत क्रियाकलाप करुन आपण आपल्या मेंदूत न्यूरॉनची संख्या वाढवू शकता. कारण आपण शरीराचा कोणताही भाग ज्याचा आपण जास्त वापर करतो, तो अधिक विकसित होतो.
५०) मेंदूच्या पृष्ठभागाचे क्षेत्रफळ सुमारे 1,500 ते 3,000 चौरस सेंटीमीटर असते.
नक्की वाचा >> Voter ID Card कसे बनवावे? Online Apply कसे करावे?
५१) मेंदूचे वजन शरीराच्या वजनाच्या 2 टक्के असते. परंतु शरीरात असणारी ऑक्सिजन (Oxygen) आणि कॅलरी (Calories) 20 टक्के वापरतात.
५२) मानवी मेंदू संगणकापेक्षा वेगवान प्रतिक्रिया देतो.
५३) ऑक्सिजनशिवाय मेंदू केवळ 5 मिनिटे जगू शकतो.
५४) मेंदूमध्ये प्रत्येक वस्तू माहिती (Information) साठवण्याची क्षमता असते जसे की अनुभव (Experience), निरीक्षण (Notice), वाचन (Reading), ऐकणे (Listening) इ.
५५) मन आणि मेंदू या दोन वेगवेगळ्या गोष्टी आहेत, कि मन हे मेंदूच्या हिस्यात आहे याचा अंदाज आपण लावू शकलो नाही.
५६) आपल्या मेंदूची स्मृती (Human Brain Memory) अमर्यादित आहे, ती कधीच भरत नाही.
५७) ज्या घरात वारंवार भांडणे होतात त्या घरातल्या मुलांचा युद्धातील सैनिकांच्या मनासारखाच प्रभाव पडतो.
५८) जर प्रमस्तिष्क (amygdala) मेंदूतून काढून टाकला तर मानवाची भीती कायमची नाहीशी होते.
५९) मानवी मेंदूमधील सर्व न्यूरॉन्स एकसारखे नसतात.
६०) मेंदू दुखत नाही.
मित्रांनो मानवी मेंदू विषयी रोचक तथ्ये- (interesting facts about human brain in marathi) आणि आश्चर्यकारक तथ्ये- (Amazing facts about human brain in marathi) आपण या लेखाद्वारे पाहिली ,त्याचा तुम्हाला नक्कीच कुठेतरी फायदा होईल. आम्ही आशा करतो कि सदरचा लेख तुम्हाला आवडला असेल आणि या लेखाबाबत काही शंका असल्यास कमेंट करून सांगण्यास विसरू नका.
जोश मराठी डॉट कॉम वर प्रसिद्ध केले जाणारे लेख तुम्ही तुमच्या प्रियजनांशी नक्कीच शेयर करा जेणेकरून अशी रोचक माहिती सर्वांकडे पोहचण्यास मदत होईल. अतिशय उपयुक्त व शैक्षणिक माहिती जोशमराठी नेहमीच आणत असते त्यामुळे आमच्या संकेतस्थळाला नियमित भेट देत राहा. धन्यवाद ... !!
टिप्पणी पोस्ट करा