गणितात, टक्केवारी किंवा शेकडेवारी ही 100 चा अंश म्हणून व्यक्त केलेली संख्या किंवा गुणोत्तर आहे. हे प्रामुख्याने टक्के चिन्ह, “%” वापरून दर्शविले जाते. जर आपल्याला एखाद्या संख्येची टक्केवारी काढायची असेल, तर आपल्याला त्यास संपूर्ण संख्येने भागून 100 ने गुणाकार करावा लागेल. या टक्केवारीबाबत अनेक विद्यार्थ्यांना अजून टक्केवारी हि संज्ञा समजलेली नाहीये.
 |
| टक्केवारी कशी काढावी? (calculate percentage in Marathi) |
टक्केवारी कशी काढायची या प्रश्नाने चिंतेत असलेल्या विद्यार्थ्यांपैकी तुम्हीही असाल, तर आता तुम्हाला अजिबात काळजी करण्याची गरज नाही, कारण आजच्या लेखात आम्ही तुम्हाला टक्केवारी कशी काढायची ते सांगणार आहोत तसेच टक्केवारी काढण्याचे सूत्र जाणून घेणार आहोत. आम्ही खात्री लायक सांगतो कि तुम्ही हा लेख शेवट पर्यंत पाहिलात तर तुम्हाला टक्केवारी काढताना कोणतीच अडचण येणार नाही. चला तर मग जाणून घेऊया टक्केवारी कशी काढावी? (How to calculate percentage in Marathi) फॉर्म्युला आणि टक्केवारी काढण्याचा सोपा मार्ग.
टक्केवारी म्हणजे काय? (what is Percentage in Marathi)
टक्केवारी हा शब्द 'शंभर' या आकड्याला सूचित करतो. ज्याला सोप्या भाषेत 'प्रति शंभर' म्हणतात. प्रति शंभर म्हणजे जेव्हा तुम्ही एखाद्या आकड्याला किंवा संख्येला 100 ने विभाजित करता तेव्हा त्या आकड्याच्या समोर टक्के (%) चिन्ह ठेवले जाते. उदाहरणार्थ, जेव्हा 50 ही संख्या 100 (50/100) ने भागली जाते तेव्हा ती टक्केवारी (50%) येते.
टक्केवारी कशी काढावी? (How to calculate percentage in Marathi)
एकूण मूल्याने किंमत भागून आणि नंतर परिणामास 100 ने गुणाकार करून टक्केवारी काढली जाऊ शकते. टक्केवारी मोजण्यासाठी वापरलेले सूत्र आहे: (मूल्य/एकूण मूल्य)×100%
"टक्के(percentage)" हा शब्द लॅटिन शब्द "percentum" पासून आला आहे, ज्याचा अर्थ "शतकाने" असा होतो. टक्केवारी हे ते अपूर्णांक आहेत ज्यांचे भाजक 100 आहेत. दुसऱ्या शब्दांत, हा भाग आणि संपूर्ण यांच्यातील संबंध आहे जेथे संपूर्ण मूल्य नेहमी 100 म्हणून घेतले जाते.हे होते टक्केवारी म्हणजे काय आता आपण पुढे (How to calculate percentage in Marathi) फॉर्म्युला आणि टक्केवारी काढण्याचा सोपा मार्ग. सविस्तर जाणून घेऊया.
नक्की वाचा -- नफा व तोटा (Profit and Loss in Marathi)
100 च्या दृष्टीने संपूर्ण भाग शोधण्यासाठी टक्केवारी सूत्र वापरले जाते. या सूत्राचा वापर करून, तुम्ही 100 चा अपूर्णांक म्हणून संख्या दर्शवू शकता. नीट पाहिल्यास, खाली दर्शविलेल्या 'टक्केवारी कशी मोजायची' या तीनही पद्धती सहज काढता येतील. खालील सूत्र वापरून टक्केवारी कशी काढली जाते या बद्दल जाणून घेऊया:
1. याप्रमाणे Percentage काढा
टक्केवारी कशी काढली जाते हे जाणून घेण्याचा सर्वात सोपा मार्ग म्हणजे, तुम्हाला परीक्षेत मिळालेल्या गुणांचा 100 ने गुणाकार करा, त्यानंतर तुम्हाला जो काही निकाल मिळेल त्याला एकूण गुणांनी भागा. उदाहरण : गणेशाला एका सेमिस्टर ला 800 पैकी 740 गुण मिळालेले असतील तर त्याला त्याची टक्केवारी काढण्यासाठी 740 या संख्येला 100 ने गुणले पाहिजे व येणाऱ्या उत्तराला 800 ने भाग द्यायला हवा.
Percentage काढण्याचा Formula खालील प्रमाणे –
Scored Marks × 100 ÷ Total Marks = Percentage
उदाहरणार्थ, एखाद्या विद्यार्थ्याला 1000 पैकी 800 गुण मिळाले असतील, तर त्याची टक्केवारी याप्रमाणे मोजली जाईल:
800*100÷1000= 80%
2. टक्केवारीनुसार संख्या किंवा अंक शोधा
कधी कधी असे घडते की, आपल्याकडे टक्केवारी माहित असते पण आपल्याला किती गुण (Marks) मिळाले याचे ज्ञान नसते. या स्थितीत गुण कसे काढावे हा प्रश्न निर्माण होतो.
नक्की वाचा -- सरासरी सूत्र, युक्ती आणि व्याख्या | Average Formula in Marathi
तथापि, हे शोधण्यासाठी, तुम्हाला तुमचे नंबर (गुण) मूल्य म्हणून विचारात घेणे आवश्यक आहे, उदाहरणार्थ, तुम्हाला तुमचा गुण X म्हणून विचारात घेणे आवश्यक आहे. यानंतर तुम्हाला एकूण संख्येचा 100 ने गुणाकार (Multiply)करावा लागेल. आता तुम्हाला जे काही गुण मिळाले आहेत, ते टक्केवारीने (Percentage) भागायचे (Divide) आहे.
उदाहरणार्थ, एका विद्यार्थ्याने 1000 गुणांचा पेपर दिला आहे आणि त्याची टक्केवारी 60% आहे, तर विद्यार्थी आपले गुण शोधण्यासाठी हे टक्केवारी सूत्र वापरेल:
1000*60/100 = 600
3. टक्केवारीतून (Percentage) काढलेली एकूण संख्या
कधी कधी असं होतं की, आपल्याला आपला पेपर एकूण किती मार्कांचा होता हे कळत नाही. तुम्हाला तुमच्या पेपरचे एकूण मार्क्स शोधायचे असतील तर तुम्हाला मिळालेल्या संख्येचा 100 ने गुणाकार करावा लागेल. यानंतर, तुम्हाला जो काही निकाल मिळेल, तो तुम्हाला तुमच्या टक्केवारीने भागावा लागेल. असे केल्याने तुम्हाला पेपरच्या एकूण गुणांची माहिती मिळेल.
नक्की वाचा -- लसावि (LCM) आणि मसावि (HCF) कसा काढावा.
उदाहरणार्थ, एका विद्यार्थ्याला परीक्षेत 400 गुण मिळाले आहेत आणि त्याची टक्केवारी 60% आहे, तर तो अशा प्रकारे एकूण गुण शोधेल:
400*100 ÷ 60% = 800
शेकडेवारी सूत्र (Percentage Formula In Marathi)
1. टक्केवारी एरर फार्मूला (Percentage Error Formula)
% एरर = एरर × 100 / वास्तविक किंमत
(% error = error × 100 / actual price)
उदाहरण:
प्र. कीर्ती तिच्या पेनची लांबी 16 सेमी मोजते. वास्तविक लांबी 14 सेमी आहे, तर कीर्तीच्या मोजणीत (Calculation) टक्केवारीची चूक (Percentage Error) किती आहे?
उत्तर - कीर्तीच्या मोजण्यात 2 सेमीची त्रुटी (Error) आली आहे.
% एरर = 2× 100 / 14 = 14.28 %
2. वास्तविक किंमत सूत्र (Percentage Original Value Formula)
मूळ मूल्य = नवीन मूल्य × 100 / 100 + % परिवर्तन
(Original Price = New Price × 100 / 100 + % Change)
उदाहरण:
प्र. समिधा एक पर्स खरेदी करते आणि 2000 ला विकते आणि 25% नफा कमवते. पर्सची किंमत शोधा.
उत्तर - पर्सची किंमत शोधण्यासाठी, आपण हे सूत्र वापरू:
2000 × 100 / 100 + 25
=1600
पर्सची किंमत 1600 आहे.
3. टक्केवारी परिवर्तन फार्मूला (Percentage Change Formula)
% परिवर्तन = नवीन मूल्य – मूळ मूल्य × 100 / मूळ किंमत
(% Change = New Price – Original Price × 100 / Original Price)
उदाहरण:
प्र. अननसाची किंमत 42 ते 56 पर्यंत जाते. अननसाच्या किमतीत किती टक्के वाढ झाली?
उत्तर - % परिवर्तन = 56 – 42× 100 / 42 = 33.33%
4. टक्केवारी वाढ आणि व्याज सूत्र (Percentage Increase And Interest Formula)
नवीन मूल्य = 100 + टक्केवारी वाढ × मूळ मूल्य / 100
(New Value = 100 + Percentage Increase × Original Value / 100)
उदाहरण:
प्र. कुमारने त्याच्या बँक खात्यात 1000 रुपये ठेवले ज्यातून त्याला वर्षाला 8% व्याज मिळते. जेव्हा तो 1 वर्षानंतर त्याचे पैसे काढतो तेव्हा नवीन मूल्य काय असेल?
उत्तर - नवीन किंमत = (100 + 8 × 1000) / 100 = रु. 1080
Discount Percentage कसे काढावे M.R.P पासून :
जर तुम्हाला एमआरपी वरून उत्पादनाची सूट टक्केवारी (calculate percentage in Marathi) फॉर्म्युला (Formula) शोधायचा असेल, तर त्यासाठी तुम्हाला सूटची रक्कम मोजण्यासाठी टक्केवारीचे सूत्र फॉर्म्युला वापरावा लागेल. पुढे आम्ही तुम्हाला सवलतीची टक्केवारी मोजण्याचा सोपा मार्ग उदाहरणासह समजावून सांगितला आहे.
उदाहरण - किरण स्वतःसाठी सूट घेण्यासाठी बाजारात गेला. ज्याची आधी किंमत 800 रुपये होती, आता त्याला तोच सूट 600 मध्ये मिळतोय, सांगा त्या सूटवर किरण किती टक्के डिस्काउंट मिळत आहे?
उत्तर - सवलतीची गणना करण्यासाठी, प्रथम तुम्हाला उत्पादनाच्या मूळ किंमतीमधून विक्री किंमत वजा करावी लागेल.
सवलतीच्या रकमेचे सूत्र = M.R.P – Selling Price (SP)
सूट रक्कम (Discount Amount) = 800 – 600
सूट रक्कम (Discount Amount) = 200
आता सूट टक्केवारी मोजण्यासाठी,
सवलत टक्केवारी सूत्र = सूट रक्कम x100/M.R.P
सूट टक्केवारी = 200×100/800 = 20000/800
सूट टक्केवारी = 25
म्हणजेच किरणला सूटवर २५% सवलत मिळत आहे.
आता बहुतेक ग्राहकांना सवलतीची टक्केवारी माहित आहे परंतु त्यांना सवलतीनंतर किती किंमत द्यावी लागेल हे माहित नाही. तर, उत्पादनाची सवलत टक्केवारी माहीत असल्यास विक्री किंमत कशी शोधायची किंवा ग्राहकाला द्यावी लागणारी किंमत (Selling Price) कशी जाणून घ्यायची ते उदाहरणासह जाणून घेऊ.
उदाहरणार्थ, रविनाला एक पर्स आवडली ज्याची एमआरपी (MRP) 2000 रुपये होती आणि त्यावर 30% डिस्काउंट ऑफर लिहिलेली होती, मग ती पर्स खरेदी करण्यासाठी राधाला दुकानदाराला किती पैसे द्यावे लागतील ते सांगा.
सेलिंग प्राइस फार्मूला = MRP – (डिस्काउंट परसेंटेज x MRP)
सेलिंग प्राइस = 2000 – (30% x 2000) = 2000 – (30/100 x 2000)
सेलिंग प्राइस = 2000 – 600
सेलिंग प्राइस = 1400
म्हणजेच रविनाला ती पर्स खरेदी करण्यासाठी दुकानदाराला 1400 रुपये द्यावे लागतील.
कॅल्क्युलेटर (Calculator) वापरून टक्केवारी (Percentage) कशी काढतात ?
जर तुम्हाला कॅल्क्युलेटरमधून % कशी काढतात जाणून घ्यायचे असतील तर त्यासाठी प्रथम कॅल्क्युलेटरमध्ये ज्याची टक्केवारी तुम्हाला काढायची आहे तो क्रमांक लिहा, त्यानंतर या '%' चिन्हावर क्लिक करा आणि '=' चिन्ह असलेले बटण दाबा, उत्तर तुमच्या समोर असेल. ते एका उदाहरणाने समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया.
नक्की वाचा -- शिक्षक दिन (Teachers’ Day in Marathi) का साजरा केला जातो?
जसे, कॅल्क्युलेटरमध्ये उत्पादनाची सवलत टक्केवारी कशी मोजायची हे जाणून घेण्यासाठी, तुम्हाला प्रथम कॅल्क्युलेटरमधील एमआरपीमधून विक्री किंमत वजा करावी लागेल, त्यानंतर येणाऱ्या संख्येच्या शेजारी टक्केवारीचे चिन्ह दाबून, '=' दाबा तुम्हाला सूट टक्केवारी मिळून जाईल.
उदाहरणार्थ, जर एमआरपी (MRP) 300 रुपये असेल आणि विक्री किंमत (SP) 150 रुपये असेल, तर कॅल्क्युलेटरमध्ये,
300 – 150 = 150 (सवलत रक्कम)
आता सूट टक्केवारी शोधण्यासाठी,
150×100/300 = 50
म्हणजेच, 50% सूट आहे.
टक्केवारी वाढ कशी मोजायची?
नवीन मूल्य मूळ मूल्यापेक्षा मोठे असताना, मूल्यातील टक्केवारीतील बदल मूळ संख्येतील टक्केवारी वाढ दर्शवते. ज्याची खालीलप्रमाणे गणना केली जाऊ शकते:
किमतीत वाढ = नवीन मूल्य (New Value) – मूळ मूल्य (Original Value)
टक्केवारी घट कशी मोजायची?
जेव्हा नवीन मूल्य मूळ मूल्यापेक्षा कमी असते, तेव्हा मूल्यातील टक्केवारीतील बदल मूळ संख्येतील टक्केवारीतील घट दर्शवते. ज्याची खालीलप्रमाणे गणना केली जाऊ शकते:
किमतीत घट = मूळ मूल्य (Original Value) – नवीन मूल्य (New Value)
टक्केवारी (Percentage) कुठे वापरली जाते?
टक्केवारी ही गणितातील संज्ञा आहे जी अधिकाधिक ठिकाणी वापरली जाते. टक्केवारी कशी काढावी? (calculate percentage in Marathi) याचे उत्तर तुम्हाला मिळाले असेलच, पण टक्केवारीचा सर्वाधिक वापर कोणत्या ठिकाणी होतो:
👉 दोन प्रमाणांची (Quantities) तुलना करण्यासाठी टक्केवारी (Percentage) सर्वात जास्त वापरली जाते.
👉 परिणामांचे पुनरावलोकन किंवा तुलना (Comparison) करताना, टक्केवारी (Percentage) उपयुक्त आहे.
👉 नफा आणि तोटा (Profit and Loss) मोजण्यासाठी Percentage वापरली जाते.
👉 डेटाचे मूल्यांकन (Data Valuation) करताना टक्केवारी वापरली जाते.
👉 संख्यात्मक डेटा (Numerical Data) सहजपणे काढण्यासाठी टक्केवारी (Percentage) वापरली जाते.
नक्की वाचा -- भारतीय घोटाळेबाज लंडनला का पळून जातात?
मंडळी, वरील लेखातून अशा प्रकारे तुम्ही पर्सेंट कसे काढायचे किंवा टक्केवारीत वाढ आणि घट कशी करायची हे शिकले असाल . आजच्या लेखात, आम्ही तुमच्या सर्व शंका दूर करण्याचा प्रयत्न केला आहे आणि आम्हाला आशा आहे की तुम्हाला या प्रश्नाचे उत्तर मिळाले असेल. तरीही, या लेखाशी संबंधित तुमच्या काही शंका, प्रश्न किंवा सूचना असतील तर तुम्ही आम्हाला कमेंट करून जरूर सांगा, आम्ही तुमच्याशी नक्कीच संपर्क करू. तुम्हाला आमचा आजचा टक्केवारी कशी काढावी? (calculate percentage in Marathi) हा लेख आवडला असेल तर तो तुमच्या मित्रांसोबत आणि वर्गमित्रांसह जरूर शेअर करा.
टिप्पणी पोस्ट करा